Shpaklyovkachi (shpaklyovka ustasi) – bu binolarning ichki va tashqi yuzalariga suvoq (shpaklyovka) surtish bo‘yicha mutaxassis bo‘lib, silliqlash, issiqlik izolyatsiyasi, dekorativ pardozlash yoki keyingi pardozlash uchun tayyorlash ishlarini bajaradi. Shpaklyovkachi qurilish sohasida muhim rol o‘ynaydi va ularning vazifalari orasida yuzalarni tayyorlash, turli xil suvoq aralashmalarini tayyorlash va surtish, silliq yoki relyefli yuzalar yaratish kiradi.
Shpaklyovkachi nima qiladi?
Shpaklyovkachi turli materiallardan foydalanib binolar va inshootlarning devor, shift va boshqa yuzalarini bezatadi. Ish jarayoni quyidagi bosqichlardan iborat:
- Yuzani tayyorlash: Chang, kir, yog‘, zang va boshqa iflosliklarni tozalash, silliqlash, g‘adir-budir joylarni tekislash, maxsus gruntovka yoki bog‘lovchi qoplama surtish.
- Suvoq aralashmasini tayyorlash: Gipso-karton, tsement-qum, ohak yoki dekorativ suvoq turlarini tayyorlash va aralashtirish.
- Suvoq surtish: Devor va shift yuzalariga kerakli qalinlikda suvoq surtish, maxsus uskunalar yordamida uni silliqlash va tekislash.
- Dekorativ bezak ishlari: Yuzaga o‘ziga xos tekstura yoki naqsh berish (g‘isht yoki marmar ko‘rinishi yaratish, relyefli pardozlash).
- Quritish va himoya qilish: Quritish jarayonini kuzatish, yuzada yoriqlar yoki boshqa nuqsonlarning oldini olish, maxsus himoya qoplamalarini surtish.
- Xavfsizlik qoidalariga rioya qilish: Qurilish maydonida xavfsiz ishlashni ta’minlash.
- Turli materiallar bilan ishlash: Suvoq uchun gips, tsement, ohak va boshqa materiallarni qo‘llash.
- Ta’mirlash va restavratsiya: Eski binolar devorlarini tiklash, tarixiy binolarning suvoqlarini saqlab qolish.
- Buyurtmachilar bilan maslahatlashuv: Ish rejalarini muhokama qilish, mos material va texnologiyalarni tanlash.
Shpaklyovkachi o‘z ishining sifatini ta’minlash uchun aniq va puxta ishlashi lozim. Bu kasb sabr-toqat, kuchli jismoniy chidamlilik va tajriba talab qiladi.
Shpaklyovkachilar turlari va yo‘nalishlari
Shpaklyovkachilar quyidagi yo‘nalishlarda ishlashlari mumkin:
- Fasad suvoqchisi: Binoning tashqi devorlarini himoya va bezak maqsadida suvoq bilan qoplaydi. Bu ishda iqlim sharoiti va binoning dizayni hisobga olinadi.
- Ichki pardoz suvoqchisi: Ichki devorlar va shiftlarni silliq va estetika jihatdan chiroyli ko‘rinishga keltiradi.
- Dekorativ suvoqchisi: Gips naqshlar, relyeflar, bo‘yoq bilan ishlov berish, tabiiy tosh yoki g‘ishtni taqlid qiluvchi pardozlash ishlarini amalga oshiradi.
- Restavrator suvoqchisi: Eski binolar va madaniy yodgorliklarni qayta tiklash va asl holatini saqlab qolish bilan shug‘ullanadi.
- Issiqlik izolyatsiyasi suvoqchisi: Binolarni issiqlik saqlovchi materiallar bilan qoplab, energiya tejamkorligini oshirishga yordam beradi.
- Gipsokarton shpaklyovkachi: Gipsokarton devorlarini tekislash va tayyorlash bilan shug‘ullanadi.
Shuningdek, shpaklyovkachilar quyidagi kasblar bilan birlashtirilgan holda ham ishlashlari mumkin:
- Shpaklyovkachi-bo‘yoqchi: Devor va shiftlarga suvoq surtib, keyin bo‘yoq bilan qoplaydi.
- Shpaklyovkachi-plitkachi: Suvoqdan keyin keramik plitkalar bilan ishlaydi.
- Shpaklyovkachi-gipsokartonchi: Suvoqdan tashqari, gipsokarton ishlari bilan shug‘ullanadi.
Shpaklyovkachi o‘ziga mos yo‘nalishni tanlab, tajriba va mahoratini oshirib borishi mumkin.
Shpaklyovkachi kasbi kimlarga mos keladi?
Bu kasb quyidagi sifatlarga ega bo‘lgan insonlar uchun mos keladi:
- Qurilish va ta’mirga qiziqish: Qurilish materiallari va ularning ishlov berish usullariga qiziqish bo‘lishi kerak.
- Aniqlik va e’tibor: Chidamli, silliq va estetik ko‘rinishga ega yuzalar yaratish uchun puxta ishlash muhim.
- Jismoniy bardoshlilik: Suvoq ishlari kuchli jismoniy zo‘riqishni talab qiladi.
- Sabr-toqat va puxtalik: Uzoq vaqt davomida takrorlanuvchi harakatlarni bajarishga tayyor bo‘lish lozim.
- Texnik tafakkur: Qurilish rejalari va materiallar bo‘yicha tushunchaga ega bo‘lishi kerak.
- Tez o‘rganish: Yangi materiallar va texnologiyalarni o‘zlashtirish qobiliyatiga ega bo‘lish.
Shpaklyovkachi kasbi harakatda bo‘lishni va qo‘llar bilan ishlashni yoqtiradigan insonlar uchun ayni muddao.
Shpaklyovkachi uchun martaba imkoniyatlari
Shpaklyovkachi o‘z malakasini oshirib, turli bosqichlardan o‘tishi mumkin:
- Yangi boshlovchi (2-razryadli shpaklyovkachi) – Asosiy suvoq ishlari bilan shug‘ullanadi.
- Tajribali shpaklyovkachi (3-4 razryad) – Murakkabroq vazifalarni bajaradi, dekorativ suvoq bilan ishlaydi.
- Ustoz shpaklyovkachi (5-razryad) – Yuqori malakali, murakkab bezak va restavrasiya ishlarini bajaradi.
- Brigadir yoki ustoz – Tajribali shpaklyovkachilar brigadaga rahbarlik qilishi mumkin.
- Shaxsiy biznes ochish – O‘zining pardozlash xizmatlarini taqdim etishi mumkin.
Karyera davomida yangi texnologiyalarni o‘rganish va malaka oshirish muhim.
Shpaklyovkachi kasbining dolzarbligi
Shpaklyovkachilarga talab doimiy ravishda yuqori, chunki:
- Qurilish va rekonstruksiya – Binolarni qurish va ta’mirlash ishlari doim davom etadi.
- Dizayn va estetika – Ko‘rkam ichki va tashqi bezakga talab ortmoqda.
- Energiya tejamkorlik – Issiqlik izolyatsiyasi uchun zamonaviy suvoq usullariga ehtiyoj bor.
- Yangi materiallar va texnologiyalar – Qurilish sohasida innovatsiyalar shpaklyovkachilar uchun yangi imkoniyatlar yaratadi.
Shpaklyovkachilar uchun ish joylari
Shpaklyovkachi quyidagi joylarda ishlashi mumkin:
- Qurilish kompaniyalari
- Restavratsiya ustaxonalari
- Xususiy buyurtmalar
- Sanoat va tijorat obyektlari
- Ta’lim muassasalari
Shpaklyovkachilarning o‘rtacha maoshi
Rossiyada shpaklyovkachilarning o‘rtacha oylik maoshi quyidagicha:
- Moskva va Sankt-Peterburg: 50 000–100 000 rubl
- Yirik shaharlarda: 35 000–80 000 rubl
- Kichik shaharlarda: 25 000–60 000 rubl
Shaxsiy buyurtmalar va tajribaga qarab daromad oshishi mumkin.
Kelajakdagi rivojlanish
Yangi materiallar va avtomatlashtirilgan texnologiyalar shpaklyovkachi kasbini o‘zgartirmoqda. Robotlashtirilgan qurilish tizimlari va 3D-printerlar ba’zi jarayonlarni soddalashtirsa-da, mutaxassislarning mahorati har doim talab qilinadi. Shuning uchun tajribali ustalar kelajakda ham yuqori daromad va barqaror ish bilan ta’minlanadi.
