Sotuv menejeri – bu kompaniyaning mahsulot yoki xizmatlarini mijozlarga taqdim etish, ularni sotish va mijozlar bazasini kengaytirish bilan shug‘ullanadigan mutaxassisdir. U mijozlar bilan muzokaralar olib boradi, yangi mijozlarni topadi, shartnomalar tuzadi va mijozlarning ehtiyojlarini inobatga olgan holda ularga eng mos mahsulot yoki xizmatni taklif qiladi.
Sotuv menejeri shunchaki mahsulot yoki xizmatni mijozga taqdim etish bilan cheklanmaydi – u mijozning ehtiyojlarini tushunadi, ularning fikrlarini inobatga oladi, muzokaralar olib boradi va uzoq muddatli hamkorlikni yo‘lga qo‘yadi. Mijozlarning sodiqligini oshirish ham uning asosiy vazifalaridan biridir.
Har qanday kompaniya uchun sotuv jarayonlarini to‘g‘ri tashkil etish juda muhim. Sotuv menejerlari bo‘lmasa, korxona rentabelligi va daromadliligi ta’minlanmaydi.
Sotuv menejerining asosiy vazifalari
Sotuv menejerining asosiy maqsadi – yangi mijozlarni jalb qilish, mavjud mijozlarni ushlab qolish va savdo hajmini oshirish. Quyida uning asosiy funksiyalari keltirilgan:
Yangi mijozlarni topish – bozorni o‘rganish, potentsial mijozlarni aniqlash va ular bilan bog‘lanish.
Sotuvlar va muzokaralar olib borish – mijozlarga mahsulot yoki xizmatni taqdim etish, ularning ehtiyojlariga mos yechim taklif qilish.
Shartnomalar tuzish va ularning bajarilishini nazorat qilish – mijozlar bilan shartnoma tuzish va uning shartlariga rioya qilinishini ta’minlash.
Mijozlar bilan ishlash – ularning muammolarini hal qilish, fikrlarini o‘rganish va ularga mos xizmat ko‘rsatish.
Bozorni tahlil qilish – raqobatchilarni o‘rganish, talabni baholash va kompaniyaning mahsulotlari yoki xizmatlariga bo‘lgan ehtiyojni tahlil qilish.
Savdo strategiyasini ishlab chiqish – savdo hajmini oshirish bo‘yicha rejalashtirish va strategiyalarni amalga oshirish.
Hisobot tayyorlash – savdo natijalari bo‘yicha hisobotlar tayyorlash va kompaniya rahbariyatiga taqdim etish.
Sotuv rejalarining bajarilishini nazorat qilish – agar kerak bo‘lsa, sotuv jarayonlarini optimallashtirish.
Marketing tadbirlarida ishtirok etish – ko‘rgazmalar, taqdimotlar, reklama kampaniyalari orqali mijozlarni jalb qilish.
O‘qish va rivojlanish – savdo texnikalari, mijozlar bilan ishlash usullari bo‘yicha bilimlarni doimiy ravishda oshirish.
Sotuv menejerining vazifalari kompaniyaning faoliyat yo‘nalishiga qarab farq qilishi mumkin. Biroq, asosiy maqsad doimo bir xil – savdo hajmini oshirish va kompaniya daromadini ko‘paytirish.
Sotuv menejerlarining turlari
Sotuv menejerlari mijozlar turiga qarab quyidagi segmentlarda ishlashlari mumkin:
B2B (biznesdan biznesga) – korporativ mijozlarga mahsulot yoki xizmat sotish.
B2C (biznesdan iste’molchiga) – yakuniy iste’molchilarga mahsulot sotish.
B2G (biznesdan davlatga) – davlat tashkilotlariga mahsulot yoki xizmat yetkazib berish.
Shuningdek, ular quyidagi sohalarga ixtisoslashishi mumkin:
Ko‘chmas mulk savdosi menejeri – uy, ofis, tijorat binolarini sotish yoki ijaraga berish.
Avtomobil sotuv menejeri – yangi va ishlatilgan avtomobillar savdosi.
Sug‘urta mahsulotlari bo‘yicha menejer – sug‘urta xizmatlari va polislarini sotish.
Sayohat xizmatlari menejeri – turistik paketlar va yo‘nalishlar sotish.
IT mahsulotlari menejeri – dasturiy ta’minot, texnik xizmatlar va boshqa IT mahsulotlarini sotish.
Farmatsevtika menejeri – dorilar, tibbiyot mahsulotlari savdosi.
Shuningdek, ish usuliga qarab sotuv menejerlari quyidagilarga bo‘linadi:
Sovuq sotuv menejeri – ilgari qiziqish bildirmagan mijozlarga qo‘ng‘iroq yoki xabar yuborish orqali ularni jalb qilish.
Faol sotuv menejeri – kompaniya xizmatlariga allaqachon qiziqish bildirgan mijozlar bilan ishlash.
Hisob menejeri – kompaniyaning doimiy mijozlari bilan ishlash, ularga qo‘shimcha mahsulot yoki xizmatlarni taklif qilish.
Asosiy mijozlar menejeri – eng yirik mijozlar bilan ishlash va maxsus xizmat ko‘rsatish.
Kimlar sotuv menejeri bo‘lishi mumkin?
Ushbu kasb quyidagi fazilatlarga ega insonlarga mos keladi:
Muloqotga ochiqlik – turli odamlar bilan osongina muloqot qilish va ularga mahsulotni tushuntira olish.
Tahliliy fikrlash – mijozlarning ehtiyojlarini aniqlash va ularga mos mahsulotni taklif qilish.
Ishonch va qat’iyatlilik – mijoz bilan muzokaralar olib borishda ishonchli bo‘lish.
Bozorni tushunish – mijozlar talabini o‘rganish va bozor holatini tahlil qilish.
Stressga chidamlilik – rad javoblarini qabul qilish va har qanday holatda ham ishni davom ettirish.
Moslashuvchanlik – bozor va mijozlarning ehtiyojlariga tez moslasha olish.
Ma’suliyatlilik – shartnomalar va mijozlar bilan munosabatlarni nazorat qilish.
Sotuv menejerining karyera o‘sishi
Sotuv menejeri → Katta sotuv menejeri → Savdo bo‘limi rahbari → Savdo bo‘yicha direktor
Yuqori lavozimlarga erishish uchun tajriba, bilim va doimiy o‘qish muhim.
Sotuv menejerining o‘rtacha oylik maoshi
Yangi boshlovchilar – 30 000–60 000 rubl.
O‘rta tajribali mutaxassislar – 60 000–100 000 rubl.
Tajribali menejerlar – 100 000–200 000 rubl va undan yuqori.
Ko‘pgina kompaniyalarda sotuv menejerlari maoshlari qo‘shimcha bonus va komissiyalar bilan oshiriladi.
Sotuv menejerining kelajagi
CRM tizimlari – mijozlarni boshqarish tizimlari yanada rivojlanadi.
Sun’iy intellekt – mijozlar ehtiyojlarini oldindan prognoz qilishda yordam beradi.
Raqamli marketing – sotuv menejerlari reklama va mijozlarni jalb qilish strategiyalarini qo‘llaydi.
Bu kasb har doim dolzarb bo‘lib qoladi, chunki har qanday biznes daromad olish uchun sotuv menejerlariga tayanadi.
