Styuardessa (erkaklar uchun – styuard) – bu yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatish va ularning xavfsizligini ta’minlash uchun javobgar bo‘lgan aviakompaniya ekipaji a’zosi. Ushbu kasb nafaqat yo‘lovchilarning qulayligi va qulay xizmat ko‘rsatishini ta’minlash, balki parvoz davomida xavfsizlik qoidalariga rioya qilishni ham nazorat qilishni o‘z ichiga oladi.
Styuardessalar doimiy ravishda turli vaziyatlarga moslashishga tayyor bo‘lishi, yuqori darajadagi kommunikativ ko‘nikmalarga ega bo‘lishi va muammolarni tezda hal qila olishi kerak. Ular ish davomida stressga chidamliligi, diplomatik yondashuvi va mijozlarga e’tibor bilan xizmat ko‘rsatish qobiliyatiga ega bo‘lishi muhim.
Styuardessa qanday vazifalarni bajaradi?
Styuardessaning kundalik faoliyati quyidagi asosiy vazifalarni o‘z ichiga oladi:
- Parvozdan oldingi yo‘riqnoma: Har bir reys oldidan yo‘lovchilarga xavfsizlik texnikasi bo‘yicha yo‘riqnoma berish, favqulodda holatlarda qanday harakat qilishni tushuntirish.
- Yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatish: Ovqat va ichimliklarni yetkazib berish, yo‘lovchilarga zarur qulayliklar yaratish, masalan, yostiq va adyol berish, turli ehtiyojlarini qondirish.
- Xavfsizlikni ta’minlash: Styuardessalar parvoz davomida yo‘lovchilarning xavfsizligini ta’minlashga mas’uldir. Ular bortdagi favqulodda vaziyatlarda qanday harakat qilishni bilishi va tegishli qoidalarga rioya qilinishini nazorat qilishi kerak.
- Uskunalar bilan ishlash: Styuardessalar samolyot ichidagi xavfsizlik tizimlari, favqulodda vaziyatlar uchun mo‘ljallangan vositalarni tekshirish va ulardan foydalanish bo‘yicha mas’uldir.
- Ekipaj bilan hamkorlik: Ular samolyot uchuvchilari va boshqa ekipaj a’zolari bilan hamkorlikda ishlaydi va parvoz davomida muvofiqlikni ta’minlaydi.
- Yo‘lovchilarga yordam berish: Favqulodda yoki noqulay holatlarga tushib qolgan yo‘lovchilarga yordam ko‘rsatish, muammolarni bartaraf etish.
Styuardessalarning ixtisoslashuvi
Styuardessalar turli aviakompaniyalarda yoki yo‘nalishlar bo‘yicha ixtisoslashgan bo‘lishi mumkin. Quyidagi asosiy yo‘nalishlar mavjud:
- Xalqaro reyslar: Xalqaro aviaqatnovlar bilan shug‘ullanuvchi styuardessalar chet tillarini bilishi va turli mamlakatlarning qoidalariga moslashishi talab etiladi.
- Ichki reyslar: Ichki parvozlarda ishlovchi styuardessalar mahalliy yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatish va aviakompaniyaning ichki qoidalariga amal qilishga e’tibor beradi.
- Uzun masofali reyslar: Uzun masofali parvozlarda ishlovchi styuardessalar uzoq vaqt davomida xizmat ko‘rsatishga tayyor bo‘lishi kerak.
- Biznes-klass xizmati: Biznes-klass va VIP yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatadigan styuardessalar yuqori darajadagi xizmat ko‘rsatish madaniyatiga ega bo‘lishi lozim.
- Maxsus ehtiyojli yo‘lovchilar bilan ishlash: Bolalar, keksalar yoki nogiron yo‘lovchilar bilan ishlash uchun qo‘shimcha tayyorgarlikdan o‘tishlari mumkin.
- Instruktor yoki murabbiy: Tajribali styuardessalar yangi xodimlarni o‘qitish va tayyorlash bilan shug‘ullanishi mumkin.
Styuardessa bo‘lish uchun qanday fazilatlar kerak?
Styuardessa kasbi quyidagi fazilatlarga ega bo‘lgan insonlar uchun mos bo‘lishi mumkin:
- Yaxshi muloqot qobiliyati: Turli yo‘lovchilar bilan samarali muloqot qilish, xushmuomala va ochiq bo‘lish muhim.
- Jamoada ishlash: Styuardessalar ekipaj bilan jips ishlashni bilishi kerak.
- Mas’uliyat va intizom: Xavfsizlik va yo‘lovchilar farovonligi styuardessaning asosiy vazifalaridan biridir.
- Moslashuvchanlik: Ish vaqti o‘zgaruvchan bo‘lishi sababli turli grafiklarga moslasha olish.
- Stressga chidamlilik: Favqulodda vaziyatlarda tez va aniq harakat qila olish.
- Chet tillarini bilish: Xalqaro reyslar uchun chet tilini bilish katta ustunlik hisoblanadi.
- Sabr-toqat va xizmatga e’tibor: Yo‘lovchilar bilan xushmuomala bo‘lish va ularning ehtiyojlariga moslashish.
Styuardessaning martaba rivoji
Styuardessalar turli bosqichlarda o‘z kasbini rivojlantirishi mumkin:
- Stajyor: Yangi xodim sifatida boshlang‘ich tayyorgarlikdan o‘tish.
- Oddiy styuardessa: Tajribaga ega bo‘lgach, mustaqil ishlash.
- Katta styuardessa: Ko‘proq mas’uliyatni o‘z zimmasiga olish va yosh hamkasblarni o‘rgatish.
- Pursuer (bosh styuardessa): Samolyot bortida ekipajni boshqarish.
- Instruktor: Yangi kadrlarni tayyorlash va treninglar o‘tkazish.
- Menejerlik lavozimlari: Aviakompaniyaning boshqaruv tizimiga o‘tish.
Styuardessalar talabgirligi
Aviatsiya sohasi rivojlanib borayotgani sababli styuardessalar doimo talabgir kasblardan biri hisoblanadi. Quyidagi omillar bu kasbni doimiy ravishda dolzarb qiladi:
- Yo‘lovchi tashish hajmining oshishi: Dunyo bo‘ylab aviaparvozlar soni ortib bormoqda.
- Turizm sohasining rivojlanishi: Sayohat qilishni istaganlar sonining ortishi styuardessalarga bo‘lgan talabni oshiradi.
- Xavfsizlik talablari: Styuardessalar samolyotdagi xavfsizlik qoidalarini ta’minlashga mas’ul.
- Aviakompaniyalarning o‘sishi: Yangi aviaparklar va aviakompaniyalar yangi ish o‘rinlarini yaratadi.
Biroq, iqtisodiy inqirozlar yoki pandemiyalar paytida talab vaqtinchalik pasayishi mumkin.
Styuardessaning oyligi
Rossiya va boshqa mamlakatlarda styuardessalarning maoshlari aviakompaniyaga, reyslar turiga va tajribaga bog‘liq.
- Yangi boshlaganlar: 30 000 – 50 000 rubl oylik.
- O‘rta tajribali: 50 000 – 100 000 rubl.
- Katta tajribali styuardessalar: 100 000 rubl va undan yuqori.
Bunga qo‘shimcha ravishda, styuardessalar xizmat safarlari, mehmonxona xarajatlari va bepul aviaparvozlar kabi bonuslarga ega bo‘lishi mumkin.
Kelajakda styuardessalar kasbi qanday o‘zgaradi?
Zamonaviy texnologiyalar havo transportida xizmat ko‘rsatishni takomillashtirsa ham, styuardessalar kasbi yo‘qolib ketishi ehtimoldan yiroq. Chunki:
- Yuqori texnologiyalar xizmat sifatini oshiradi, lekin insoniy omil muhimligicha qoladi.
- Havo kemasida favqulodda vaziyatlarga insoniy yondashuv talab etiladi.
- Yo‘lovchilarning shaxsiy xizmatga bo‘lgan talabi saqlanib qoladi.
Kelajakda ushbu kasb yanada qulayroq va samaraliroq bo‘lishi mumkin, ammo styuardessalar o‘z o‘rnini yo‘qotmaydi.
